کتاب دوران کودکی

پدرم روی کف اطاق نیمه تاریک و تنگ زیر پنجره آرمیده و پیراهنی بی اندازه دراز و سفید به تن دارد. انگشتان پاهای برهنه اش به طرز عجیبی از هم بازشده و انگشتان دست های رئوفش نیز که با آرامش تمام بر سینه اش گذاشته شده کج و معوج است. چشمان پرنشاطش را دو دایره سیاه دو سکه مسین کاملا پوشانده، چهره مهربانش تیره به نظر می آید و دندان هایش که به شکل ناهنجاری نمایان است مرا می ترساند. مادرم نیمه برهنه است و دامن سرخی پوشیده و شانه سیاهی را که من همیشه پوست هندوانه با آن می بریدم به دست دارد و به زانو ایستاده موهای بلند و نرم پدرم را از پیشانی اش به طرف پشت سرشانه می کند. چشمان خاکستری اش باد کرده است و قطره های درشت اشک پیاپی فرو می ریزد.

جده ام دست مرا در دست دارد. جده ام چاق و گرد است و سر بزرگ و چشمان درشتی دارد و بینیش مضحک و شل و ول است. از سر تا به پا سیاه به نظر می آید و نرم است و گیرایی عجیبی دارد. او هم گریه می کند و به طرز خاص و جذابی سخنان مادرم را بازمی گوید و از سر تا پا می لرزد و مرا به سوی پدرم هول می دهد. ولی من پیله می کنم و پشت سرش قایم می شوم. می ترسم و ناراحتم. هیچ وقت گریه بزرگ ترها را ندیده بودم و سخنانی را که جده ام می گوید و وامی گوید نمی فهمم. می گوید:

« با پدرت وداع کن دیگر نخواهیش دید مرد عزیزم مرد در جوانی مرد از دنیا خیری ندیده رفت…. »

من سخت بیمار بودم تازه برخاسته بودم. خوب به یاد دارم که پدرم هنگام بیماری من با نشاط و خوش روئی با من ور می رفت بعد ناگهان ناپدید شد و جده ام جایش را گرفت آدم عجیبی بود.

من از جده ام پرسیدم:

« از کجا آمدی؟ »

جواب داد:

«از آن بالا از نیژنی سوار کشتی شده آمدم آخر روی آب که آدم پیاده راه نمی رود؟»

هم از این حرف ها خنده ام می گرفت و هم معنی اش را نمی فهمیدم. در طبقه بالای خانه ایرانیان ریش حنائی منزل داشتند و در زیرزمین پیرمرد زردپوستی از مردم کالمیک پوست گوسفند می فروخت.