کتاب انسان خردمند

یک شهر کوهستانی کوچک و کم اهمیت به اسم نومانتیا، که سکونتگاه سلتی های بومی شبه جزیره بود، به خود جرأت داده بود از یوغ رومیان رها شود. در آن زمان روم، بعد از چیرگی بر امپراتوری های مقدونیه و سلوکیه و مطیع کردن کشورشهرهای مغرور یونان و ویران کردن کارتاژ، فرمانروای بلامنازع تمام مناطق مدیترانه بود. مردم نومانتیا هیچ امتیاز برجسته ای نداشتند، بجز عشقی آتشین به آزادی و زمین نامساعد سکونتگاهشان. اما لژیون های رومی را یکی پس از دیگری به عقب نشینی خفت باری وا می داشتند.

این که در فرآیند تکامل، مغزهای بزرگتر باید برگزیده شوند ممکن است برای ما بدیهی به نظر برسد. ما به قدری مجذوب هوش و ذکاوت زیاد خود هستیم که گمان می کنیم تا جایی که به قدرت مغز مربوط می شود، هرچه بیشتر بهتر. اما اگر این طور بود، روند تکامل گربه سانان به گربهایی می انجامید که قابلیت حساب کردن داشته باشند. چرا در میان تمام جانداران فقط جنس انسان است که به چنین دستگاه بزرگی برای اندیشیدن دست یافته است؟

انسان خردمند یک راز آزاردهنده تر را هم پنهان نگه داشت. ما نه تنها خویشاوندان بدوی بسیاری داشته ایم بلکه روزگاری صاحب خواهر و برادرهای زیادی هم بوده ایم. ما به این فکر عادت کرده ایم که تنها موجودات بشری هستیم، زیرا گونه ی ما در طی ده هزار سال اخیر به واقع تنها گونه ی بشری روی زمین بوده است. اما مفهوم واقعی واژه ی بشر، «جانداری از جنس انسان» است و در گذشته گونه های متعدد دیگری از این جنس، علاوه بر انسان خردمند، وجود داشته است. به علاوه، همانطور که در فصل آخر کتاب خواهد آمد، این امکان وجود دارد که در آینده ای نه چندان دور با موجوداتی بشری سر و کار داشته باشیم که «خردمند» نیستند.