کتاب Why Didn’t They Ask Evans?

رمان «چرا از ایوانز نپرسیدند؟» نوشته‌ی آگاتا کریستی، نخستین‌بار در سال ۱۹۳۴ منتشر شد و نمونه‌ای متمایز از آثار کارآگاهی او به‌شمار می‌رود که نه بر دو چهره‌ی نامدارش، هرکول پوآرو یا خانم مارپل، بلکه بر دو شخصیت تازه‌نفس و آماتور تمرکز دارد: بابی جونز، پسر کشیشی خونسرد و علاقه‌مند به گلف، و لیدی فرانسیس «فرانکی» درونت، دختری اشرافی و پرجنب‌وجوش. این زوج نامتعارف، داستانی را پیش می‌برند که بیشتر از رمزآلودهای کلاسیک در فضای بسته، یادآور هیجان و پویایی فیلم‌های ماجراجویانه است، و لحنی جوان‌پسند، سرزنده و پرکنش دارد.
ماجرا از سواحل ولز آغاز می‌شود، جایی که بابی، در حال بازی گلف، با جسد مردی سقوط‌کرده از صخره روبه‌رو می‌شود. آخرین کلمات آن مرد – «چرا از ایوانز نپرسیدند؟» – به‌ظاهر بی‌معنا، به زودی به محور معمایی بدل می‌شود که سراسر رمان را به حرکت درمی‌آورد. تنها سرنخ موجود، عکسی از زنی ناشناس است. بابی و فرانکی، با شک به روایت رسمی پلیس، تحقیقاتی را آغاز می‌کنند که آن‌ها را به عمارت‌های اشرافی، بیمارستان‌های روانی و نقشه‌هایی خطرناک می‌کشاند. ساختار رمان، به‌جای تکیه بر منطق خشک، از عناصر تریلر و تعلیق بهره می‌گیرد و در فضایی مملو از هویت‌های جعلی، توطئه‌های خانوادگی و رازهای قدیمی، به‌تدریج به حقیقت راه می‌یابد.
کریستی در این اثر، از سبک خشک و مألوف پلیسی فاصله می‌گیرد و در عوض، با لحنی بازیگوش، دیالوگ‌هایی شوخ‌طبعانه، و شیمی زنده میان بابی و فرانکی، حال‌وهوایی پویاتر می‌سازد. رابطه‌ی دوستانه و گاه با زیرمتن عاطفی این دو، لایه‌ای جذاب به ماجرا می‌افزاید و با فضای مرموز داستان، تعادل دلپذیری برقرار می‌کند. در کنار روایت سریع و پرماجرا، طرح اصلی بر یک معمای مرکزی متمرکز است که با هوشمندی، فرضیات خواننده را هدایت و در نهایت وارونه می‌سازد. عنوان رمان که در ابتدا تنها یک جمله‌ی گنگ به نظر می‌رسد، در پایان به کلید افشای راز بدل می‌شود و باز هم مهارت کریستی را در ساختن تعلیق تا واپسین لحظه به رخ می‌کشد. این رمان گرچه در زمره‌ی آثار درخشان و کلاسیک کریستی مانند «قتل در قطار سریع‌السیر شرق» یا «ده نفر» بودند قرار نمی‌گیرد، اما به‌خاطر ساختار مستقل، فضای غیررسمی و شخصیت‌های غیرکلیشه‌ای‌اش، محبوبیتی خاص دارد. اقتباس تلویزیونی سال ۲۰۲۲ به کارگردانی هیو لوری، جان تازه‌ای به آن بخشید؛ این نسخه ضمن حفظ رمزآلودگی داستان، لایه‌های عاطفی و روانی شخصیت‌ها را پررنگ‌تر کرد و توانست نسل جدیدی از مخاطبان را با این اثر آشنا سازد.
در مجموع، «چرا از ایوانز نپرسیدند؟» نمایانگر وجهی کمتر دیده‌شده از توانمندی آگاتا کریستی در آفرینش روایت‌های غیرمتعارف است. این رمان با پیوند میان معمای کلاسیک، فضای پرتحرک، طنز ملایم و شخصیت‌هایی دوست‌داشتنی، تجربه‌ای متفاوت و دل‌پذیر از ادبیات جنایی بریتانیا ارائه می‌دهد و گواه آن است که کریستی می‌توانست حتی خارج از قالب‌های ثابتش، همچنان سرگرم‌کننده و خلاق باقی بماند.