کتاب در یک ظهر داغ تابستان دختری از بصره آمد

جمشید خانیان، متولد 1340- آبادان، از نیمهٔ اول دههٔ 1360 با نگارش دو نمایشنامهٔ «یک نیمروز در اتاق بازجویی» و «روی نی‌بندی» و نیز مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه، در حوزهٔ «نوشتن» فعالیت خود را آغاز می‌کند. این فعالیت، با گرایش به سمت نقد و پژوهش و به ویژه داستان‌نویسی در عرصهٔ ادبیات نوجوان ابعاد وسیع‌تری به خود می‌گیرد؛ چندان‌که از وی تاکنون (پایان سال 1396) در زمینه‌های مختلف نگارشی بیش از 40 عنوان کتاب به چاپ رسیده‌است. ایشان هم‌چنین طی این سال‌ها به عنوان مدرّس، کارشناس و داور در جشنواره‌های متعدد هنری و ادبی فعالیت داشته‌است. آثار خانیان همواره مورد توجه کارشناسان و منتقدان و دانش‌آموخته‌های رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی و ادبیات نمایشی بوده و نقدها، مقاله‌های علمی پژوهشی و پایان‌نامه‌های تحصیلی بسیاری را (در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری) به خود اختصاص داده‌است. تعدادی از آثار نمایشی خانیان، از جمله «روی نی‌بندی»، «اسماعیل اسماعیل»، «دهانی پر از کلاغ» و «تکرار» از پراجراترین نمایش‌های دو دههٔ اخیر به‌شمار می‌رود که توسط گروه‌های نمایشی سراسر کشور به روی صحنه برده شده‌است. برخی از آثار داستانی ایشان، نظیر «پس یوسف من کجاست؟»، «همیشه همین وقت، همین بازی» و «پول» به زبان‌های انگلیسی، لهستانی و روسی ترجمه و چاپ شده و تعدادی نیز جزو منتخبین و برگزیده‌های بین‌المللی بوده‌اند، که از آن جمله می‌توان به کتاب «قلب زیبای بابور» برگزیدهٔ کتاب‌خانهٔ بین‌المللی کودک و نوجوان مونیخ (2005م)، کتاب «طبقهٔ هفتم غربی» برگزیدهٔ Ibby لندن- دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (2012م) و کتاب «عاشقانه‌های یونس در شکم ماهی» برگزیدهٔ Ibby مکزیک (2015م) اشاره نمود. آثار او هم‌چنین برگزیدهٔ جایزهٔ بیست سال ادبیات، جایزهٔ کتاب فصل، کتاب سال (در گروه‌های مختلفِ انتخاب، نظیر: جایزهٔ شورای کتاب، جایزهٔ غنی پور، جایزهٔ کتاب‌های رشد، جایزهٔ ماهنامهٔ سلام بچه‌ها و پوپک، جایزهٔ کتاب کودک و نوجوان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، جایزهٔ کمیتهٔ هنر کتاب سال دفاع مقدس و جشنواره‌های متعدد نمایشی) و نیز برگزیدهٔ جایزهٔ ربع قرن ادبیات دفاع مقدس در سه رشتهٔ پژوهش هنری، رمان نوجوان و نمایشنامه بوده‌است. در سال 1396 و در سی و ششمین جشنوارهٔ بین‌المللی تآتر فجر از ایشان به عنوان نمایشنامه‌نویس منتخب و هم‌چنین به خاطر یک عمر تلاش در نوشتن، آموزش، پژوهش و تولید تآتر قدردانی شده‌است.