کتاب تشکل جهان تاریخی در علوم انسانی

“تشکل جهان تاریخی در علوم انسانی” اثر ویلهلم دیلتای، متنی اساسی از فیلسوف و مورخ آلمانی است که تأملی عمیق در ماهیت تاریخ، تجربه بشری و نقش علوم انسانی در درک جهان ارائه می‌دهد. دیلتای، که یکی از شخصیت‌های کلیدی در توسعه فلسفه تاریخ و هرمنوتیک است، به بررسی چگونگی ساخت جهان تاریخی از طریق درک انسان می‌پردازد و بر اهمیت تجربه زیسته در شکل‌دهی روایت‌های تاریخی تأکید می‌کند. این اثر نقطه حساسی در تاریخ فلسفه نشان می‌دهد، زیرا دیلتای از تجربه‌گرایی متفکران پیشین فراتر می‌رود و به‌جای آن رویکردی عمیق‌تر و تفسیری به مطالعه زندگی و تاریخ بشر پیشنهاد می‌کند.
دیلتای در کتاب”تشکل جهان تاریخی در علوم انسانی” به بررسی چگونگی درک گذشته و حال انسان از طریق روش‌های تفسیری علوم انسانی مانند تاریخ، جامعه‌شناسی و روان‌شناسی می‌پردازد. او استدلال می‌کند که دانش تاریخی تنها مجموعه‌ای عینی از حقایق نیست، بلکه توسط تجربیات ذهنی و معانی که مردم به اعمال، رویدادها و محیط اطراف خود نسبت می‌دهند، شکل می‌گیرد. دیلتای با استناد به پیشینه خود در روان‌شناسی، فلسفه و تاریخ ایده‌ها، به بررسی رابطه متقابل بین فرد و جهان تاریخی می‌پردازد و ادعا می‌کند که انسان‌ها نه ناظران منفعل، بلکه مشارکت‌کنندگان فعال در خلقت و تفسیر تاریخ هستند. کار دیلتای بر فرآیند «ورشتهن» (فهم) متمرکز است، جایی که رویدادهای تاریخی و اعمال انسانی باید از طریق همدلی و درک معانی زیربنایی تفسیر شوند. از نظر او، علوم انسانی با علوم طبیعی تفاوت‌های اساسی دارد، زیرا با پیچیدگی‌های تجربه انسانی سروکار دارد که نمی‌توان آن را صرفا به تبیین‌های فیزیکی یا علّی تقلیل داد. او بر اهمیت همدلی و دیدگاه‌گرایی تأکید می‌کند و استدلال می‌کند که دانش تاریخی از طریق تأثیر متقابل تجربه ذهنی و واقعیت عینی ساخته می‌شود. موضوع اصلی در آثار دیلتای ایده سوبژکتیویته تاریخی است. او این مفهوم را که تاریخ را می‌توان در قالب‌های کاملا عینی و علمی درک کرد، به چالش می‌کشد و اصرار دارد که تجربه بشری عمیقا با تفسیر رویدادهای تاریخی درگیر است. به عقیده دیلتای، انسان‌ها دریافت‌کننده منفعل تاریخ نیستند؛ آن‌ها شرکت‌کنندگان فعالی هستند که به اعمال خود و دنیای اطرافشان معنا می‌بخشند. بنابراین فرآیند شکل‌گیری تاریخی به‌عنوان یک تعامل پویا بین افراد و جمع تلقی می‌شود، جایی که جهان تاریخی از طریق تفسیر و تفسیر مستمر شکل می‌گیرد. موضوع کلیدی دیگر مفهوم «تجربه زیسته» (Erlebnis) است که نقش مهمی در درک دیلتای از تاریخ دارد. او استدلال می‌کند که تجربه فرد از جهان، پایه‌ای است که دانش تاریخی بر آن بنا می‌شود. این موضوع اهمیت زمینه، فرهنگ و دیدگاه شخصی را در شکل‌دهی به شیوه‌ای که تاریخ تجربه و درک می‌شود، برجسته می‌کند. دیلتای همچنین به تمایز بین علوم انسانی و علوم طبیعی پرداخته و تأکید می‌کند که اولی نیازمند رویکرد تفسیری و همدلانه‌تری است. علوم انسانی با معنا، ارزش‌ها و اهدافی سروکار دارد که با روش‌شناسی علوم طبیعی نمی‌توان آن‌ها را به‌طور کامل درک کرد. این دیدگاه نشان‌دهنده انحراف قابل‌توجهی از پوزیتیویسم است و در توسعه علوم اجتماعی و علوم انسانی مدرن بنیادی است.
“تشکل جهان تاریخی در علوم انسانی” متنی ضروری برای شناخت فلسفه تاریخ و علوم انسانی است. کاوش ویلهلم دیلتای در مورد چگونگی شکل‌گیری تاریخ از طریق تجربه و تفسیر انسان، بینش‌های ارزشمندی را در مورد ماهیت دانش تاریخی و روش‌هایی که برای درک گذشته استفاده می‌کنیم، ارائه می‌دهد. تأکید او بر تجربه ذهنی، تفسیر و همدلی تأثیری ماندگار در زمینه‌هایی مانند تاریخ، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و فلسفه داشته است و این اثر را به سنگ بنای تفکر مدرن در علوم انسانی تبدیل کرده است.