سه استاد (رساله دوم:دیکنز)

هریک از این سه نویسنده قلمرو خاص خودش را دارد. جهان بالزاک اجتماع، دیکنز خانواده و جهان داستایوسکی مسئله فرد و جمع است. مقایسه این قلمروها تفاوت های آن ها را آشکار می سازد، اما در این جا هرگز مسئله کشاندن این تفاوت ها به داوری های ارزشی یا در مورد هریک از آن ها در دست نهادن بر عناصر ملی برای تمجید یا رد کردن وی مطرح نمی باشد. هر آفرینش گر بزرگی واحد مجزایی است که حد و حدود و گرانستگی خاص خویش را دارد و بر مبنای معیارهای خاص خودش ارزیابی می شود: در درون هر اثر هنری جز قدر و وزن خاص و منحصر به فرد مختص خود آن اثر چیز دیگری یافت نمی شود. در این سه رساله فرض بر این است که خواننده با آثار سه نویسنده آشنایی و شناخت کافی دارد و در بیان مطالب در این خصوص از ذکر جزئیات صرف نظر و بر ایجاز مطالب و پرداختن به فشرده معنا و جوهره موضوع تاکید داشته ام. از آن جایی که مطالب بر مبنای ایجاز وکوتاه کردن جزئیات پیش می برند، طبیعتا آن چه را که خود ضروری تشخیص داده ام به رشته تحریر در آمده است.