کتاب چه باید کرد؟

کتاب «چه باید کرد؟» که توسط ولادیمیر ایلیچ لنین در سال ۱۹۰۲ نوشته شده، یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین آثار در تاریخ اندیشه مارکسیستی و جنبش‌های سوسیالیستی است. این کتاب به‌طور ویژه به مسائل سازمانی و استراتژیک حزب انقلابی سوسیال دمکرات کارگری روسیه در آن دوره پرداخته و دیدگاه‌های لنین را در مورد نحوه سازماندهی یک حزب پیشرو و انقلابی برای سرنگونی تزاریسم و برقراری سوسیالیسم شرح می‌دهد.
لنین در این کتاب به شدت جریانی به نام «اکونومیسم» را نقد می‌کند. این گروه معتقد بودند که طبقه کارگر تنها از طریق مبارزات اقتصادی، مانند اعتصابات برای افزایش دستمزد، به آگاهی انقلابی سوسیالیستی دست خواهد یافت. لنین این دیدگاه را رد می‌کند و می‌گوید که مبارزه صرفا اقتصادی طبقه کارگر را به آگاهی تریدیونیونیستی محدود می‌کند، نه آگاهی انقلابی سوسیالیستی. او بر این باور است که طبقه کارگر به‌تنهایی نمی‌تواند به آگاهی سیاسی برسد و به همین دلیل، نیازمند رهبری یک حزب انقلابی آگاه و سازمان‌یافته است.
در این کتاب، لنین بر لزوم تشکیل یک حزب پیشاهنگ تأکید دارد. این حزب باید از انقلابیون حرفه‌ای تشکیل شود که آگاهی سوسیالیستی را از بیرون به طبقه کارگر منتقل کرده و مبارزه آن‌ها را هدایت کنند. لنین تأکید می‌کند که بدون تئوری انقلابی، جنبش انقلابی نمی‌تواند وجود داشته باشد و به همین دلیل، تئوری مارکسیستی را به‌عنوان راهنمای عمل حزب مطرح می‌کند.
در شرایط سرکوب شدید در روسیه تزاری، لنین بر اهمیت یک سازمان حزبی متمرکز، منضبط و تا حدی مخفی تأکید می‌کند تا بتواند در مقابل پلیس سیاسی تزار مقاومت کرده و فعالیت‌های انقلابی را به‌طور موثر پیش ببرد. او همچنین پیشنهاد می‌دهد که یک روزنامه سیاسی سراسری به عنوان ابزاری کلیدی برای ایجاد وحدت ایدئولوژیک، آموزش سیاسی و انسجام تشکیلاتی بین گروه‌های پراکنده انقلابی عمل کند. روزنامه «ایسکرا» که لنین در تأسیس آن نقش داشت، تجسم این ایده بود.
به‌طور خلاصه، «چه باید کرد؟» به‌عنوان یک متن نظری، دیدگاه‌های لنین را در مورد ضرورت ایجاد یک حزب انقلابی متمرکز، منضبط و تئوریک ارائه می‌دهد. این حزب باید آگاهی سوسیالیستی را به طبقه کارگر منتقل کرده و مبارزه آن را برای سرنگونی نظام حاکم رهبری کند. این کتاب سنگ بنای ایدئولوژی لنینیستی (بلشویسم) و الگویی برای بسیاری از احزاب کمونیست در سراسر جهان شد. اثر لنین در تاریخ تفکر مارکسیستی و انقلاب‌های سوسیالیستی نقشی کلیدی ایفا کرده و همچنان برای کسانی که به مارکسیسم، تاریخ انقلاب‌ها و اندیشه‌های لنین علاقه‌مندند، اثری اساسی و بنیادین به‌شمار می‌آید.