کتاب ساکسوفون بیس

کتاب ساکسوفون بیس نوشته جوزف اشکورتسکی، رمانی کوتاه اما به‌شدت تاثیرگذار است که در دو بخش مجزا اما مرتبط به هم، تصویری تکان‌دهنده از زندگی تحت سلطه نازی‌ها در چکسلواکی و قدرت رستگاری‌بخش هنر، به ویژه موسیقی، ارائه می‌دهد. این رمان، که در اصل به زبان چکی نوشته شده و بعدها به انگلیسی ترجمه شده، با نثری روان و پرکشش، خواننده را به دنیای پر از ترس، ناامیدی و در عین حال جرقه‌های امید و مقاومت می‌برد.
بخش اول رمان، با عنوان امبرا، داستان لوتار کینزل، یک بازیگر آلمانی و مدیر یک گروه تئاتر سیار را روایت می‌کند که در زمان اشغال چکسلواکی توسط نازی‌ها، برای اجرا به شهر کوچکی می‌آید.
راوی داستان، که یک جوان چک علاقه‌مند به جاز و موسیقی است، به طور مخفیانه به تماشای تمرین‌های این گروه می‌رود. او مجذوب شخصیت پیچیده و تا حدودی مرموز کینزل می‌شود، بازیگری که در ظاهر با نازی‌ها همکاری می‌کند اما در باطن به نظر می‌رسد که از وضعیت موجود ناراضی است. کینزل در حال تمرین نمایشنامه‌ای به نام امبرا است، اثری سمبولیک که به طور غیرمستقیم به موضوع اشغال و سرکوب می‌پردازد. فضای این بخش از رمان سنگین و خفقان‌آور است و به خوبی ترس و ناامنی حاکم بر جامعه تحت اشغال را منعکس می‌کند.
بخش دوم رمان، که عنوان کتاب را به خود اختصاص داده است، ساکسوفون بیس، داستانی کاملا متفاوت را روایت می‌کند. راوی، که همان جوان علاقه‌مند به جاز در بخش اول است، اکنون به عنوان یک نوازنده ساکسیفون در یک ارکستر محلی فعالیت می‌کند. او به طور غیرمنتظره‌ای با پیشنهادی عجیب روبرو می‌شود: نواختن باس ساکسیفون در یک ارکستر آلمانی که برای اجرا به شهر آمده است. این ارکستر متشکل از موسیقیدانان سالخورده و به ظاهر بی‌آزار است که قطعاتی از آهنگسازان کلاسیک آلمانی را اجرا می‌کنند.
نواختن ساکسوفون بیس، سازی که راوی هرگز قبلا آن را ننواخته نیست، برای او تبدیل به یک تجربه سورئال و تقریبا کابوس‌وار می‌شود. او در میان این موسیقیدانان آلمانی احساس غربت و بیگانگی می‌کند و موسیقی که اجرا می‌کنند، به نظرش پوچ و بی‌معنی می‌رسد. با این حال، در همین فضای غریب و نامأنوس، او به تدریج به درکی عجیب از رنج انسانی و قدرت تسکین‌دهنده موسیقی دست می‌یابد. صدای ساکسوفون بیس، با آن طنین بم و غم‌انگیز خود، به نوعی بازتاب‌دهنده درد و اندوه نهفته در دل انسان‌ها، فارغ از ملیت و ایدئولوژی آنها، می‌شود.
اشکورتسکی در این رمان به طرز ماهرانه‌ای تضاد میان فرهنگ چک و آلمانی، میان جاز و موسیقی کلاسیک، و میان ظاهر و باطن را به تصویر می‌کشد. او نشان می‌دهد که چگونه سیاست و ایدئولوژی می‌توانند بر زندگی افراد و حتی بر هنر تاثیر بگذارند، اما در عین حال، قدرت فراموش‌نشدنی موسیقی را به عنوان یک زبان جهانی و یک وسیله برای بیان احساسات عمیق انسانی به نمایش می‌گذارد.
ساکسوفون بیس رمانی درباره نویسنده کتاب هویت، مقاومت، و جستجوی معنا در دنیایی آشفته و پر از تضاد می باشد. این کتاب با پایانی باز و تامل‌برانگیز، خواننده را به فکر فرو می‌برد و او را وادار می‌کند تا درباره نویسنده کتاب نقش هنر در زندگی انسان و قدرت آن برای عبور از مرزهای سیاسی و فرهنگی عمیقا بیاندیشد.