کتاب روشنگری در محاق

در این تاریخ وسیع و به تصویر کشیده شده ی غنی، فردریک استار داستان حیرت آور و عمدتا ناشناخته ی روشنگری قرون وسطای آسیای میانه را از طریق زندگی پر حادثه و دستاورد های خیره کننده ی اذهان بزرگ وقطعه هایی که پلی به دنیای مدرن ساختند روایت می کند. از آنجایی که عمده ی این قطعات به عربی نوشته شده اند برای مدت زیادی عرب فرض می شدند. ولی در واقع آن ها از آسیای میانه بودند و افراد ترک و پارسی بودند که از منطقه ای که امروزه از جنوب قزاقستان و افغانستان و از شرقی ترین استان ایران تا سین کیانگ چین گسترده است به آنجا کشیده شده بودند.
روشنگری محاق، این که چگونه آسیای میانه بین سال های 800 و 1200 بر تجارت و اقتصاد جهان حکمرانی کرد، عظمت و کمال شهرهایش، خلوص هنر آن و از همه مهم تر پیشرفت دانش آن در بسیاری از زمینه ها را بازگو می کند. اهالی آسیای میانه در اخترشناسی، ریاضیات، زمین شناسی، پزشکی، شیمی، موسیقی، علوم اجتماعی، فلسفه، الهیات و بسیاری از موضوعات دیگر پیشرفت های چشمگیری داشتند. آنان نام جبر را برای اولین بار به آن بخشیدند، قطر زمین را با دقت بی سابقه ای محاسبه کردند، کتاب های نوشتند که بعد ها علم طب را در اروپا تعریف کرد و برخی از بزرگترین اشعار جهان را به قلم درآوردند. حتی یک محقق افغانستانی وجود آمریکای شمالی و جنوبی را پنج قرن جلوتر از کلمب پیشگویی کرد. به ندرت در تاریخ دیده می شود که این تعداد باورنکردنی از دانشمندان همه چیزدان در یک نقطه جمع شده باشند. تعجبی ندارد که نوشته های آنان از دوران سنت توماس آکویناس تا زمان انقلاب علمی بر فرهنگ اروپا تاثیر گذاشت و چنین اثر مشابه و عمیقی بر هند وقسمت اعظمی از آسیا نیز داشت.
روشنگری در محاق شرح وقایع این عصر فراموش شده ی موفقیت را بیان می کند و به دنبال توضیح دادن خاستگاه آن و جستجو در میان نظریاتی است که درباره نویسنده کتاب ی علت نهایی نابودی آن رقابت می کنند. این کتاب که بر اساس آخرین پژوهش ها و در سبکی زنده و دریافتنی نوشته شده، هم مخاطبان عمومی و هم متخصصین را شگفت زده خواهد کرد.