کتاب در برابر معارضان و معترضان

کتاب «در برابر معارضان و معترضان: سیره علوی در برخورد با معترضان و معارضان حکومت» نوشته‌ی محمد سروش محلاتی، اثری است که به واکاوی یکی از ظریف‌ترین و حساس‌ترین جنبه‌های حکومت‌داری امیرالمومنین (ع) می‌پردازد. این کتاب، صرفا یک کتاب تاریخی خشک نیست، بلکه تلاشی موثر برای فهم دقیق تر منطق رفتاری امام علی (ع) در مواجهه با کسانی که در برابر حکومت او ایستادند می باشد، چه با زبان اعتراض و چه با شمشیر. سروش محلاتی در این کتاب، با وسواس و دقت نظر، به سراغ منابع تاریخی و روایی رفته و کوشیده است تا تصویری جامع و چندبعدی از سیره‌ی علوی ارائه دهد. او به خوبی نشان می‌دهد که امام (ع) چگونه میان معترض و معارض تفاوت قائل می‌شد و با هر کدام، برخوردی متناسب با وضعیت و نیت‌شان داشت. نویسنده با ظرافت، به این نکته اشاره می‌کند که امام علی (ع) حتی در اوج اقتدار، باب گفتگو و نقد را باز می‌گذاشت و تا جایی که ممکن بود، از راه مدارا و اقناع وارد می‌شد. یکی از نقاط قوت کتاب، تحلیل دقیق و موشکافانه‌ی موارد خاصی است که در تاریخ حکومت امام علی (ع) رخ داده است. سروش محلاتی، به خوبی نشان می‌دهد که چگونه امام (ع) در برابر خوارج، با وجود انحراف فکری و عقیدتی‌شان، تا زمانی که دست به شمشیر نبردند، با آن‌ها مدارا کرد و حقوق‌شان را از بیت‌المال قطع نکرد. این برخورد، نشان‌دهنده‌ی عمق بینش و سعه‌ی صدر امام (ع) در مواجهه با مخالفان است. اما کتاب، صرفا به جنبه‌های مدارا و تسامح امام (ع) نمی‌پردازد. سروش محلاتی، به روشنی نشان می‌دهد که امام (ع) در برابر کسانی که امنیت جامعه را به خطر می‌انداختند و علیه حکومت، دست به قیام مسلحانه می‌زدند، قاطعانه می‌ایستاد و از اقتدار حکومت برای حفظ نظم و امنیت استفاده می‌کرد. این بخش از کتاب، به خوبی نشان می‌دهد که سیره‌ی علوی، یک منظومه‌ی فکری و عملی متعادل است که در آن، هم مدارا و گفتگو جایگاه دارد و هم قاطعیت و برخورد با قانون‌شکنان. نویسنده با استناد به سیره‌ی علوی، به ما نشان می‌دهد که چگونه می‌توان در دنیای امروز، با مخالفان و معترضان برخورد کرد و چگونه می‌توان میان آزادی بیان و حفظ امنیت جامعه، تعادل برقرار کرد. این کتاب، برای همه‌ی کسانی که دغدغه‌ی حکومت‌داری عادلانه و اخلاقی دارند، خواندنی و آموزنده است.
در نهایت، «در برابر معارضان و معترضان: سیره علوی در برخورد با معترضان و معارضان حکومت» کتابی است که با زبانی روان و مذهبی، درس‌هایی ارزشمند از سیره‌ی علوی به ما می‌آموزد.